Hoge energieprijzen en toch besparen?

Is het mogelijk om met deze hoge energieprijzen toch te besparen op je maandelijkse energierekening?

Het kan je niet zijn ontgaan. De energieprijzen stijgen, sterker nog gaan door het dak. Regelmatig hoor je in de media verhalen over huishoudens die opeens vele honderden euro’s per maand extra moeten betalen. Nederlanders kijken massaal kritisch naar hun variabele energiecontract. Energievergelijkingssites kunnen momenteel geen energiecontracten vergelijken. En het kabinet maakt plannen om de laagste inkomens tegemoet te komen om hun hoge energierekening te kunnen betalen.

Kortom chaos op de energiemarkt! Maar waar komen die hoge energieprijzen eigenlijk vandaan? En wat kan je eraan doen om een torenhoge energierekening te voorkomen?

In deze blog post ga ik het volgende behandelen:

Liever de video bekijken?

Wil je liever de video bekijken dan de blog post lezen? Hieronder de link naar de video:

Reden voor hoge energieprijzen

De hoge energieprijzen is niet iets van de afgelopen weken. Eigenlijk speelt dit al sinds het derde kwartaal van 2021. Echter nu ik deze blog post schrijf is het midden maart 2022 en zijn de energieprijzen in korte tijd nog extremer gestegen. Bijna elke dag gaat het in het nieuws wel over de hoge brandstofprijzen en energieprijzen voor de huishoudens. Dat de energieprijzen door het spreekwoordelijke dak gaan, heeft met diverse omstandigheden te maken.

Wat zijn deze redenen dan voor de hoge en steeds verder stijgende energieprijzen?

#1 Herstel coronacrisis

De eerste reden is de coronacrisis. Of beter gezegd: het herstel van de coronacrisis. In Europa, de VS en Azië gaat het beter met de coronacijfers en dat is te zien aan de vraag naar energie (vooral naar gas).

De Nederlandse economie is snel en krachtig hersteld uit de coronacrisis van 2020. Het bbp groeit is in 2021 gegroeid met maar liefst 4,8% (de tabel hieronder laat nog 4,5% zien, maar toen waren de definitieve cijfers nog niet bekend en die zijn dus nog hoger uitgevallen).

Ook de verwachting voor 2022 is positief met een verwachte groei van het bbp van 3,6%. Uiteraard is deze verwachting opgesteld op een moment van grote onzekerheid. Dus de toekomst zal uitwijzen wat de uiteindelijke groei gaat worden.

Na ruim 1,5 jaar coronacrisis heeft het opbloeien van de economie de wereldwijde energiebehoefte enorm doen stijgen.

#2 Beperkter aanbod van gas

De wereldwijde vraag naar energie is dus flink toegenomen. Aan de andere kant zie je juist dat het aanbod is afgenomen of onder druk staat. Door alle aardbevingsschade in Groningen heeft het kabinet in 2020 besloten aardgaswinning uit het Groningen-veld in 2022 te stoppen.

Het Groningen-veld blijft daarna tijdelijk en alleen voor uitzonderlijke situaties beschikbaar als reservemiddel. Het kabinet wil ook dat aan die tijdelijke situatie zo snel mogelijk een einde komt en daarna kan het Groningen-veld definitief gesloten worden.

Sinds de kernramp uit 2011 in Fukushima is Duitsland bezig alle kerncentrales te sluiten. Eind 2021 sloot Duitsland drie van de laatste zes kerncentrales. In de loop van 2022 moeten ook de andere drie kerncentrales in Duitsland dicht. Vanaf dan maakt Duitsland geen kernenergie meer. Lees hier het nieuwsartikel op AD.nl

Ondertussen zijn ook veel vervuilende kolencentrales gesloten in heel Europa met het oog op hun klimaatimpact. Hier komt nog bij dat mensen door de coronacrisis massaal thuis hebben gewerkt, waardoor er thuis meer gas en stroom is verbruikt.

#3 Oorlog tussen Rusland en Oekraïne

Dan het laatste belangrijke punt dat de wereld op zijn kop heeft gezet. De oorlog tussen Rusland en de Oekraïne. Door de hele Oekraïne crisis had Duitsland 22 februari ’22 (vlak voor het uitbreken van de oorlog) het goedkeuringsproces voor Nord Stream 2 al stilgelegd. Dit betekent dat in plaats van dat Nord Stream 2 in gebruik genomen zou worden en er meer gas vanuit Rusland naar Duitsland zou gaan hier voorlopig een streep door gaat.

Vervolgens begon op 24 februari ’22 begon een grootschalige aanval van Rusland in Oekraïne. Sinds de aanval van Rusland op de Oekraïne heeft het Westen veel sancties aan Rusland opgelegd.

Echter wereldwijd is Rusland één van de grootste exporteurs van olie en gas. Dus sancties aan Rusland opleggen raakt ons ook. In Nederland is Russisch gas namelijk goed voor 15% van het verbruik. En niet alleen Nederland, maar nagenoeg heel Europa is in meer of mindere mate afhankelijk van Russisch gas.

In het volgende artikel van Trouw kan je lezen hoe afhankelijk Europa is van gas uit Rusland. Dus behalve de menselijke tragedie die de oorlog tussen Rusland en de Oekraïne oplevert, zet dit het aanbod van gas nog verder onder druk (dus wereldwijd hogere energieprijzen).

Historische ontwikkeling energieprijzen

De prijs die wij betalen voor energie is afhankelijk van veel verschillende factoren. Een deel van de prijs bestaat uit belastingen en een ander deel wordt bepaald door de vraag en het aanbod. Zoals eerder aangegeven is er momenteel een grote vraag en een beperkt aanbod. Lees hier meer over op de site van het CBS.

Hoe de energieprijzen zich ontwikkelen in de toekomst, is lastig te voorspellen. Er is dus geen zekerheid over de ontwikkeling van de energieprijzen in de toekomst.

Wel kunnen we kijken naar de ontwikkeling van de stroom- en gasprijzen in het verleden en wat de de stroom- en gasprijzen nu zijn.

Ontwikkeling van de stroomprijzen

Lange tijd schommelde de stroomprijzen zo rond de €0,22 per kWh. In januari 2021 was dit nog gemiddeld €0,2407 per kWh. Momenteel betreft de stroomprijs gemiddeld €0,625 per kWh. Dit tarief is inclusief energiebelasting, ODE* en BTW.

* Opslag Duurzame Energie- en Klimaattransitie (ODE) is een heffing op elektriciteit en gas. ODE zit verwerkt in de energieprijzen

Hieronder een mooi overzicht van de ontwikkeling van de stroomprijs vanaf 2014 tot en met nu. Door de recente stijging van de stroomprijzen, valt de “hoge stroomprijs” van eind 2021 niet meer op.

Kortom de stroomprijs is in korte tijd drie keer zo hoog geworden!

Ontwikkeling van de gasprijzen

De gasprijs schommelde jaren rond de €0,65 per m3. Echter in augustus 2021 was de gemiddelde gasprijs al gestegen naar €0,95 per m3 gas. Vervolgens steeg dit in oktober 2021 door naar €1,80 per m3 gas. Na een lichte daling in november, stegen de prijzen in december weer flink. Momenteel betreft de gasprijs gemiddeld bijna €2,70 euro per m3. Dit tarief is wederom inclusief energiebelasting, ODE en BTW.

Hieronder een mooi overzicht van de ontwikkeling van de gasprijs vanaf 2014 tot en met nu.

De gasprijs is dus ruim vier keer zo hoog dan een jaar geleden! Dat ga je simpelweg echt voelen in je portemonnee. Waarschijnlijk zal de gasprijs komende tijd wel wat gaan dalen doordat de winter voorbij is, maar toch geeft dit aan dat je je nooit rijk moeten rekenen als de gasprijs laag staat. Deze kan (en gaat) namelijk ook weer omhoog!

Opbouw jaarlijkse energierekening

De jaarlijkse energierekening van een huishouden in Nederland bestaat uit kosten voor het stroomverbruik en kosten voor het gasverbruik.

Wist je dat bijna tweederde van de totale energierekening bestaat uit gasverbruik? De andere een derde van de totale energierekening bestaat uit stroomverbruik.

Hoe groot is het gemiddelde stroom- en gasverbruik in Nederland en wat zijn de grootste verbruikers?

Stroomverbruik van een gemiddeld huishouden

Laten we eerste kijken naar het gemiddelde stroomverbruik van een Nederlands huishouden. Volgens Milieu Centraal daalt het gemiddelde stroomverbruik in Nederland. De onderstaande grafiek laat dat mooi zien.

Toch geeft de bovenstaande grafiek een vertekend beeld. Apparaten worden wel zuiniger, maar we hebben er ook meer en de economie gaat steeds meer “elektrificeren”. Denk bijvoorbeeld aan mensen die een laadpaal aanschaffen voor hun elektrische auto, of bijvoorbeeld de populariteit van de (hybride) warmtepomp. De daling van de laatste jaren heeft vooral te maken met de opkomst van zonnepanelen.

Grootste stroomverbruikers in huis

De grootste stroomverbruikers in een gemiddeld Nederlands huishouden zijn de volgende apparaten.

Een volledig overzicht van de grootste energieslurpers kan je vinden op de site van Milieu Centraal.

Laten we dan doorgaan naar het gemiddelde gasverbruik van huishoudens in Nederland.

Gasverbruik van een gemiddeld huishouden

Ook voor het gasverbruik van een gemiddeld huishouden in Nederland zie je duidelijk de trend dat dit elk jaar daalt. Deels komt dat doordat er steeds meer nieuwbouwwoningen aan de woningvoorraad worden toegevoegd. Anderzijds worden woningen in Nederland steeds beter geïsoleerd.

Wat zijn dan de grootste gasverbruikers in het huis?

Grootste gasverbruikers in huis

Eigenlijk is het voor het gasverbruik heel simpel. Er zijn maar twee toestellen die gas gebruiken in huis (behalve de gas BBQ dan, maar daar gebruik je een gasfles voor ?). Dat zijn de CV ketel en het gasfornuis.

Verreweg de grootste gasverbruiker is de CV-ketel. De CV-ketel gebruiken we voornamelijk voor de centrale verwarming. Zo’n 80% van het totale gasverbruik wordt gebruikt om je huis te verwarmen. Het verwarmen van water, zoals de douche, neemt zo’n 15% in van het totale gasverbruik. Koken neemt slechts 5% voor zijn rekening. Doordat we het meeste gas verbruiken voor het verwarmen zie je dat de wintermaanden (oktober t/m maart) goed is voor 80% van de stookkosten.

Hieronder het overzicht van hoe het gas verbruikt wordt in Nederland:

Stroom- en gasverbruik is wellicht interessant, maar het gaat er uiteindelijk om hoeveel je dit per maand kost. Laten we dan eens kijken naar de gemiddelde energierekening die je nu betaalt en die je zou gaan betalen met de gestegen energieprijzen.

Gemiddelde energierekening

Dit vind ik altijd een moeilijk onderdeel. De gemiddelde energierekening hangt namelijk van zo veel factoren af, dat er eigenlijk geen gemiddeld huishouden bestaat. Zo is de energierekening o.a. afhankelijk van het volgende:

• Aantal persoonshuishouden (1, 2, 3, 4, 5 of meer personen per huishouden)
• Soort woning (appartement, tussenwoning, hoekhuis, twee-onder-een kap, vrijstaand)
• Bouwjaar van de woning
• Wel of geen zonnepanelen
• Type gebruiker (energiebewust of “het kan me geen ene moer schelen mentaliteit”)
• Etc / etc / etc

Rekenvoorbeeld

Om toch een idee te krijgen wat de gestegen energieprijzen betekenen voor je maandlasten ga ik kijken naar het volgende voorbeeld:

* Stroomverbruik zonder zonnepanelen

Hierbij ga ik ervan uit dat dit 4-persoons huishouden sinds midden 2021 een energiecontract heeft met vaste energietarieven dat binnenkort afloopt. Via de site van Berekenhet kan je met deze gegevens berekenen wat je nu en in de nieuwe situatie zou gaan betalen. Hieronder de getallen die ik gebruikt heb voor dit rekenvoorbeeld:

Aan de hand van deze ingevoerde gegevens krijg je de volgende stijging van de energiekosten:

Dus waar komt dit nu op neer?

Vergelijking energiekosten

Zoals je kan zien aan deze berekening zou je in dit specifieke rekenvoorbeeld maar liefst €4.280 per jaar extra gaan betalen! Dat is bijna €357 per maand extra. Je totale maandlasten, uitgaande van de energietarieven zoals die maart ’22 zijn, komen dan uit op ruim €544 per maand. Zie hieronder de de uitkomst:

Dit zijn natuurlijk echt bizarre bedragen. Veel gezinnen zullen dit niet kunnen betalen. Dus hoe kan je dit voorkomen?

Hoge energieprijzen en toch besparen?

Laten we voor zowel het stroom- en het gasverbruik gaan kijken wat je kan doen om je verbruik en dus je maandelijkse kosten naar beneden te krijgen. Normaal zou de eerste stap zijn dat je via een vergelijkingssite op zoek gaat naar een nieuwe energieleverancier. MAAR op dit moment kan je geen energiedeals vergelijken…

Dus wat kan je dan wel doen om te voorkomen dat je bij het afsluiten van een nieuw energiecontract vele honderden euro’s per maand meer moet gaan betalen?

Besparen op stroomverbruik

Als eerste het verlagen van het stroomverbruik. Laten we de (mogelijke) besparingen stap voor stap bekijken.

#1 Vervangen van energieslurpers

Zoals je eerder hebt kunnen lezen zijn er een aantal energieslurpers die een groot deel van je stroomverbruik bepalen. Kijk kritisch naar de apparaten die jij thuis hebt.

• Oude koelkast(en) vervangen; Heb je nog één of zelfs twee oude koelkasten die dag en nacht aan staan? Dan is dit het moment om dit te vervangen voor een energiezuiniger model
• Oude vaatwasser vervangen; Ook hier weer, heb je een oude vaatwasser? Zo ja dan is dit een goed moment om deze te vervangen
• Gloeilampen vervangen; Gebruik je nog gloeilampen? Zo ja, dan zo snel mogelijk vervangen voor nieuwe LED lampen
• Wasdroger alleen gebruiken als het nodig is; Is het mooi weer buiten, dan kan je de was buiten laten drogen ipv in de wasdroger

Voor de bovenstaande besparingen is wel een eenmalige investering nodig. Voor €2.000 zou je dit allemaal moeten kunnen uitvoeren. Hierna is de volgende stap het beperken van het “sluipverbruik”.

#2 Beperk sluipverbruik

Ongemerkt verbruik je elke dag veel stroom zonder dat je het echt “gebruikt”. Dit is stroom die je verbruikt door zogenaamd “sluipverbruik”. Dat is gewoon zonde en het goede nieuws is dat je hier makkelijk een paar honderd euro op jaarbasis mee kan besparen. Dit zijn de grootste sluipverbruikers:

• Opladers; Zitten er allemaal opladers dag en nacht in het stopcontact? Haal deze eruit zodra je mobiel, laptop of fitbit is opgeladen
• Apparaten op standby; Staat de laptop, monitor of TV op standby? Zorg ervoor dat je apparaten uit zet en niet op standby
• Kamer uit, licht uit; Zorg ervoor dat je lichten uit doet als je niet in een kamer bent
• Beperk gebruik tuinverlichting; Moet de tuinverlichting echt de hele nacht aan staan? Wellicht kan die ook uit na 23.00 uur. Een timer zou hiervoor een mooie oplossing kunnen zijn

Als je zowel punt 1 als punt 2 hebt doorgevoerd dan moet het je lukken om 10% van je stroomverbruik te besparen. Dan zou het stroomverbruik in mijn rekenvoorbeeld dus dalen van 4.000 kWh, naar 3.600 kWh. Mooie besparing, maar we zijn er nog niet!

#3 Neem zonnepanelen

Nadat je het stroomverbruik het teruggebracht door de vorige punten aan te pakken kan je het overgebleven stroomverbruik zelf gaan opwekken.

Stel dat je zelf 3.600 kWh aan stroom wilt gaan opwekken dan heb je daar tegenwoordig zo’n 10 zonnepanelen van 385 Wp voor nodig. Dit kost je momenteel zo’n €4.500 tot €5.200 (ex BTW) afhankelijk of je kiest voor een systeem in serieschakeling (goedkoper systeem) of in parallelschakeling (duurder systeem).

Uitgaande van de huidige hoge stroomprijs van zo’n €0,62 per kWh geeft je dit een terugverdientijd van nog geen 2 jaar. Zie hieronder:

Na het plaatsen van deze 10 zonnepanelen, heb je geen kosten voor stroomverbruik meer. Althans zo lang de salderingsregeling van kracht is…

Dus je kan zonnepanelen wellicht lelijk vinden, of twijfelen of ze wel voldoende geld opleveren. Maar met de huidige hoge stroomprijzen zijn zonnepanelen zeer interessant! Dus kijk eens op een vergelijkingssite of op Coolblue en vraag een aantal offertes op. Je zal versteld staan van hoe snel je deze investering terugverdiend!

Besparen op gasverbruik

Dan het gasverbruik. Voor de meeste huishoudens is het gasverbruik de grootste kostenpost. Hier de stappen die je kan nemen om je gasverbruik flink terug te dringen.

#1 Zet de verwarming 1 graad lager

Zet je de verwarming 1 graad lager en dan bespaar ongeveer 7% op je energierekening voor verwarmen! Zo gaat je gemiddelde gasverbruik dus fors naar beneden. Uitgaande van een verbruik van 1.500 m3 per jaar is dit dus een besparing van 105 m3 gas per jaar.

Verder moet je natuurlijk voorkomen dat de ramen openstaan terwijl de verwarming aanstaat. Dan ben je simpelweg de buitenlucht aan het opwarmen. Beetje zonde van het geld zou ik denken.

Kortom kost je helemaal en levert je een besparing op van 105 m3 per jaar. Nu heb je de eerste besparing vast te pakken!

#2 Enkel glas vervangen voor HR++ glas

Heeft je woning nog enkel glas? Dan moet je zo snel mogelijk je enkel glas vervangen voor HR++ glas. Voor mijn rekenvoorbeeld ga ik ervan uit dat deze tussenwoning al dubbelglas heeft aangezien inmiddels de meeste woningen in Nederland dat hebben.

Lees meer over de investering voor het vervangen van enkel glas voor HR++ glas op de site van Milieu Centraal.

#3 Spouwmuurisolatie laten plaatsen

Het laten aanbrengen van spouwmuurisolatie is een investering die je in 3 tot 5 jaar terugverdient. De investering voor een gemiddelde tussenwoning is zo’n €1.000. Je kan zelfs nog gebruik maken van subsidie als je twee energiebesparende maatregelen laat uitvoeren.

Nadat je de spouwmuur hebt laten isoleren levert je dit een besparing op van 9 tot 11 m3 gas per m2 muur die je hebt laten na-isoleren. In dit geval ga ik ervan uit dat een tussenwoning 32 m2 muuroppervlakte heeft (dat was namelijk het aantal m2 dat ik zelf thuis heb laten na-isoleren ?).

Lees hier alles over in de blog post “Waarom spouwmuurisolatie beste investering is?“.

#4 Dakisolatie aanbrengen

Dan door naar de dakisolatie. Na het laten aanbrengen van spouwmuurisolatie is dakisolatie de volgende “quick win”. Het laten aanbrengen van dakisolatie voor een gemiddelde tussenwoning kost je zo tussen de €1.500 en €2.000. Dit is een investering die je in 5 tot 10 jaar terugverdient.

Je kan zelfs nog gebruik maken van subsidie als je twee energiebesparende maatregelen laat uitvoeren. Wellicht kan je dit combineren met het laten aanbrengen van spouwmuurisolatie? Na het isoleren van het dak levert je dit een besparing op van ongeveer 9 m3 gas per m2 dak die je hebt laten na-isoleren. In dit geval ga ik ervan uit dat een tussenwoning 26 m2 dakoppervlakte heeft (dat was namelijk het aantal m2 dat ik zelf thuis heb laten na-isoleren ?).

Lees hier alles over in de blog post “Dakisolatie goede investering door korte terugverdientijd“.

#5 Vloerisolatie aanbrengen

Als laatste houden we de vloer over om te isoleren. Na het isoleren van de vloer heb je de gehele schil van de woning goed geïsoleerd. Hoe je de vloer het beste kan isoleren hangt o.a. af van de kruipruimte en de vloer die je hebt.

Op de site vloerisolatiekosten.nl kan je veel interessante achtergrond informatie vinden en zelf een goede inschatting maken van wat voor jouw situatie de beste oplossing is. Door het (laten) aanbrengen van vloerisolatie bespaar je 4 tot 7 m3 per m2 vloer die je isoleert. De investering ligt zo tussen de €1.500 en €2.000 en dit verdien je in 7 tot 10 jaar weer terug.

Voor dit rekenvoorbeeld ga ik uit dat het na-isoleren van 50 m2 vloeroppervlak je €1.675 kost. Hiermee bespaar je dan dus minimaal 200 m3 gas per jaar mee.

Wat doet dit met je energiekosten?

Wat kosten deze al investeringen samen en hoeveel besparing aan stroom- en gasverbruik levert je dit op? De volgende tabel laat je het overzicht zien:

Overzicht investeringen en besparingen

Dus voor ruim €11.000 heb je geen kosten meer voor het stroomverbruik en bespaar je in totaal 827 m3 gas per jaar. Ofwel na deze investering is je totale gasverbruik gedaald tot 673 m3 gas per jaar. Kijk dit zijn mooie stappen die je nu gezet hebt! Laten we dan aan de hand van deze getallen de berekening opnieuw maken.

Overzicht energiekosten na besparingen

De bovenstaande gegevens heb ik nu opnieuw ingevuld op BerekenHet.nl. Dit geeft je dan de volgende uitkomst:

Uit de bovenstaande berekening blijkt dat je nu juist €435 per jaar minder gaat betalen voor je energierekening! Dus dat is een besparing van maar liefst 19%. Dit zien we natuurlijk graag. Dat is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor je portemonnee.

Vergelijking energiekosten zonder en met besparing

De besparing van €435 per jaar is de besparing ten opzichte van je energierekening met de oude (gunstige) energietarieven. Zoals je in de bovenstaande tabel kunt zien is de eigenlijk de besparing niet €435 per jaar, maar €4.715 per jaar (€6.530 – €1.815). Als je een nieuw energiecontract moet afsluiten kan je simpelweg niet meer kiezen voor de oude (gunstige) energietarieven.

Bij een eenmalige investering van €11.675 en een jaarlijkse besparing van €4.715 per jaar resulteert dit in een terugverdientijd van iets minder dan 2,5 jaar. Dit is een jaarlijks rendement van ruim 40% per jaar! Dit is echt een super rendement en moet je gewoon doen. Maar hoe doe je dit als je niet bijna €12.000 hebt?

Hoe verduurzaming woning financieren?

Een investering van €12.000 is een groot bedrag. Toch zijn er gelukkig manieren om deze verduurzaming te financieren. Je kan bijvoorbeeld:

• Overwaarde gebruiken; Overwaarde opnemen vanuit je eigen woning en hier deze verduurzaming mee financieren. Op deze manier gebruik je geld dat nu vast zit in stenen en leen je tegen gunstige voorwaarden. Lees hier meer over in de blog post “Tweede huis kopen met overwaarde“
• Duurzaamheidslening aanvragen; Heb je geen overwaarde of kan je de overwaarde niet opnemen? Dan kan je wellicht gebruik maken van een duurzaamheidslening via de gemeente. Ook hier kan je lenen tegen gunstige voorwaarden

Een volledig artikel over hoe je energiebesparende maatregelen kunt financieren kan je lezen op site van Vereniging Eigen Huis.

Eindoordeel

Hopelijk heb ik je met deze blog post kunnen laten zien dat ondanks de hoge energieprijzen je toch kan besparen op je maandelijkse kosten. Uiteraard gaat alleen voor niks de zon op. Je zal wel aan de bak moeten en je huis verduurzamen. Dus bewuster omgaan met je energieverbruik, isoleren en zonnepanelen aanschaffen. Maar zie dit juist als een kans in plaats van een bedreiging. Op termijn moeten we toch van het gas af. Een mooier moment om te beginnen is er wat mij betreft niet!

Ik weet dat ik veel aannames heb moeten doen voor het rekenvoorbeeld dat ik gebruikt heb voor deze blog post. Echter ik hoop dat je aan de hand hiervan kan zien dat je met slechts een relatief “kleine investering” flink kan besparen op je maandelijkse energierekening.

? Graag hoor ik wat jij doet tegen de hoge energieprijzen. Ben jij al bezig om je huis te verduurzamen. Of woon je al in een “nul-op-de-meter” woning? Laat je reactie hieronder achter om dit te delen. ?

De hoge energieprijzen lijden op hun beurt weer tot een sterk oplopende inflatie. Lees hier meer over in de blog post “Hoe vermogen beschermen tegen inflatie?“.